RANKING FINANSOWY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE 2016
Przedstawiamy pełne wyniki „Rankingu Finansowego Samorządów” przygotowanego przez ekspertów m.in. z krakowskiej Regionalnej Izby Obrachunkowej i Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Ranking, który zaprezentowano na zakończenie IV Europejskiego Kongresu Samorządów w Krakowie, został opracowany w podziale na 5 kategorii: gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, gminy miejskie, miasta na prawach powiatu i powiaty ziemskie. Przy ich ocenie wzięto pod uwagę następujące wskaźniki (według danych za 2016 r.):
• Udział dochodów własnych w dochodach ogółem
• Relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem
• Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem
• Obciążenie wydatków bieżących wydatkami na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń
• Udział środków europejskich w wydatkach ogółem – bez poręczeń
• Relacja zobowiązań do dochodów ogółem
• Udział podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach bieżących
W grupie 1559 gmin wiejskich najlepsze wyniki w rankingu uzyskały:
1. Kobierzyce (woj. dolnośląskie)
2. Dobra Szczecińska (woj. zachodniopomorskie)
3. Kleszczów (woj. łódzkie)
4. Osielsko (woj. kujawsko-pomorskie)
5. Michałowice (woj. mazowieckie)
…
54. Lesznowola (woj. mazowieckie)
67. Prażmów (woj. mazowieckie)
…
511. Konstancin Jeziorna (woj. mazowieckie)
W grupie 616 gmin miejsko-wiejskich zwyciężyły:
1. Dziwnów (woj. zachodniopomorskie)
2. Ożarów Mazowiecki (woj. mazowieckie)
3. Myślenice (woj. małopolskie)
4. Różan (woj. mazowieckie)
5. Międzyzdroje (woj. zachodniopomorskie)
…
53. Tarczyn (woj. mazowieckie)
…
220. Góra Kalwaria (woj. mazowieckie)
…
472. Piaseczno (woj. mazowieckie)
W grupie 237 gmin miejskich pierwsze pięć miejsc zajęły:
1. Legionowo
2. Ciechocinek
3. Milanówek
4. Krynica Morska
5. Podkowa Leśna
W grupie 66 miast na prawach powiatu pierwsza piątka to:
1. Gliwice
2. Poznań
3. Bielsko-Biała
4. Warszawa
5. Gdańsk
W grupie 314 powiatów ziemskich najlepsi to:
1. Powiat pruszkowski
2. Powiat rybnicki
3. Powiat poznański
4. Powiat bielski (woj. śląskie)
5. Powiat wrocławski
…
10. Powiat piaseczyński
http://samorzad.pap.pl/depesze/temat_dnia/182769/Ranking-finansowy-samorzadow-
Autorami rankingu są: dr Krzysztof Jakóbik (Katedra Gospodarki Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie), mgr Janusz Kot – prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, dr Katarzyna Owsiak (Katedra Finansów Samorządowych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie),dr Katarzyna Peter-Bombik (Instytut Spraw Publicznych, Uniwersytet Jagielloński), dr Piotr Sołtyk (Katedra Finansów Samorządowych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie), prof. dr hab. Krzysztof Surówka – kierownik Katedry Finansów Samorządowych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, mgr Mateusz Winiarz – zastępca prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie.
Źródło: www.kurier.pap.pl
Będące na 472 miejscu Piaseczno w porównaniu do będącego na miejscu 2 Ożarowa Mazowieckiego
W1. Udział dochodów własnych w dochodach ogółem (stymulanta) 66,9% (Ożarów 78,5%)
W2. Relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem (stymulanta) 16,1% (Ożarów 23,7%)
W3. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem (stymulanta)13,7% (Ożarów 21,8%)
W4. Obciążenie wydatków bieżących wydatkami na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń (destymulanta) 34,2% (Ożarów 37,6%)
W5. Udział środków europejskich w wydatkach ogółem – bez poręczeń (stymulanta) 0,1% (Ożarów 0,0%)
W6. Relacja zobowiązań do dochodów ogółem (destymulanta) 15,7% (Ożarów 29,6%)
W7. Udział podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach bieżących (stymulanta) 40,5% (Ożarów 17,9%)
Wskaźnik 1. Udział dochodów własnych w dochodach ogółem
Wskaźnik pokazuje, jaką część dochodów budżetu ogółem stanowią dochody własne. Relacja ta nazywana jest wskaźnikiem samodzielności finansowej i traktowana jest jako podstawowy miernik oceny tej samodzielności. Poziom wskaźnika informuje o możliwości prowadzenia polityki dochodowej. Wzrost wartości wskaźnika zwiększa możliwości decyzyjne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przeznaczenia dochodów własnych. W sytuacji, gdy wskaźnik spada, oznacza to większe uzależnienie jednostki samorządu od transferów z budżetu państwa. A wskaźnik ten spada, gdy mamy do czynienia z dekoniunkturą i wzrostem bezrobocia.
Wskaźnik 2. Relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem
Relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem jest jednym z ważniejszych wskaźników, bowiem wartość nadwyżki operacyjnej służy często do opracowywania innych wskaźników finansowych wykorzystywanych do przeprowadzania analizy i oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Według interpretacji Ministerstwa Finansów – dodatnia wartość wyniku bieżącego (różnica między dochodami bieżącymi a
wydatkami bieżącymi) określana jest jako nadwyżka operacyjna na spłaty zobowiązań oraz do finansowania wydatków o charakterze inwestycyjnym. Istotą wskaźnika „relacji nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem” jest pokazanie stopnia, w jakim jednostka samorządu mogłaby zaciągać nowe zobowiązania w stosunku do osiągniętych dochodów. Interpretując dane liczbowe ustalone na podstawie tego wskaźnika należy mieć na względzie, że im wyższa jego wartość, tym większe są możliwości danej jednostki w zakresie działań inwestycyjnych, a także istnieje podwyższona możliwość do zwiększania wydatków bieżących. Natomiast ujemna wartość wskaźnika wskazuje, że w danym okresie rozliczeniowym jednostka nie wypracowała nadwyżki operacyjnej. Znaczy to, że strumień
dochodów bieżących nie wystarcza na pokrycie ponoszonych wydatków bieżących. Pomimo, że „relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem” stanowi fundamentalny wskaźnik odzwierciedlający stopień samodzielności finansowej, to przy ustaleniu wartości nadwyżki operacyjnej, zasadne staje się uwzględnienie wielu czynników specyficznych dla danej jednostki.
Wskaźnik 3. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem
Wskaźnik ten jest jedynym z wielu wskaźników wykorzystywanych do szerokiej analizy, przedmiotem której jest dokonanie oceny sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Jego walorem informacyjnym jest pokazanie, jaką część wydatków ogółem stanowią wydatki inwestycyjne. Im wyższa relacja, tym dana jednostka wykazuje się większą działalnością inwestycyjną, ukierunkowaną na rozbudowanie nie tylko infrastruktury technicznej, ale także infrastruktury społecznej. Wysoka wartość wskaźnika oznacza także, iż podejmowane decyzje finansowe sprzyjają powiększania majątku danej jednostki, zwłaszcza trwałego. Co więcej, wysoki udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem może także oznaczać zwiększoną atrakcyjność jednostki z punktu
widzenia potencjalnych inwestorów. Jednostka staje się również odpowiednim miejscem na różnego rodzaju przejawów działalności kulturalnej i społecznej. Znaczny udział wydatków inwestycyjnych może w końcu świadczyć o zdolności obsługi zadłużenia a w przyszłości o sięganiu po rożnego rodzaju źródła finansowania inwestycji. Niska wartość wskaźnika może natomiast informować o słabym potencjale rozwojowym (inwestycyjnym) danej jednostki a także umiarkowanej samodzielności finansowej.
Wskaźnik 4. Obciążenie wydatków bieżących wydatkami na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń
Relacja ta wskazuje, jaką część wydatków bieżących jednostki samorządu terytorialnego stanowią wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. Wysoki udział wydatków na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń negatywnie wpływa na zarządzania finansami jednostki samorządu terytorialnego. Są to bowiem wydatki sztywne, bardzo
trudne do restrukturyzacji i ograniczenia ze względu na prawną ochronę pracowników i ich warunków pracy i płacy. Ocena ich efektywności uzależniona jest od badań jakościowych wydajności pracy poszczególnych pracowników.
Wskaźnik 5. Udział środków europejskich w wydatkach ogółem – bez poręczeń
Środki europejskie stanowią jedno z dodatkowych, a przy tym bardzo istotnych, źródeł finansowania działalności jednostek samorządu terytorialnego. Ich pojawienie się w systemie zasilania finansowego wpływa na zwiększenie potencjału inwestycyjnego, przez
co traktowane są one jako istotny czynnik rozwoju lokalnego. Generalnie, im większy wolumen środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, tym większe możliwości rozwojowe (pominąwszy niedogodności związane z pozyskiwaniem, jak i rozliczeniem tych środków). Równocześnie ze względu na nieobligatoryjny charakter sam fakt funkcjonowania w systemie zasilania finansowego środków europejskich jest z reguły wynikiem większej aktywności władz lokalnych w obszarze pozyskiwania dodatkowych źródeł finansowania.
Wskaźnik 6. Relacja zobowiązań do dochodów ogółem
Relacja ta obrazuje udział zobowiązań ogółem jednostki samorządu terytorialnego w dochodach ogółem, czyli poziom zadłużenia jednostki. Wzrost zobowiązań w stosunku do dochodów może prowadzić do usztywnienia budżetu. Jednostki sektora finansów publicznych są bowiem – zgodnie z art. 44 ustawy o finansach publicznych – zobowiązane do dokonywania wydatków publicznych w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Wzrost zobowiązań może również wpływać negatywnie na zachowanie płynności finansowej jednostki.
Wskaźnik 7. Udział podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach bieżących
Udziały we wpływach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art.3) – traktowane są jako dochody własne, a ich wysokość jest zróżnicowana w zależności od szczebla organizacyjnego. Takie umiejscowienie w strukturze dochodów samorządowych wywołuje
wiele kontrowersji, przede wszystkim ze względu na brak możliwości oddziaływania podmiotów samorządowych zarówno na konstrukcję jak i wysokość udziałów. W efekcie w swoim charakterze zbliżone są one bardziej do transferów zewnętrznych a zaliczenie ich do dochodów własnych – zdaniem części autorów – tylko pozornie wpływa na zwiększenie samodzielności dochodowej.